Kore Yarımadasında Yaşamış Mançurya Kaplanı - Kore Kültürü ve Mitolojisinde Kaplan Figürü
Sibirya Kaplanı olarak da bilinen Mançurya
Kaplanı (Panthera tigris altaica) binlerce yıl boyunca Kore Yarımadasında
yaşamış bir türdür. Mançurya Kaplanı’nın
doğal yaşam alanı Güney Sibirya, Kore Yarımadası ve Çin’in Kuzeybatı
bölgeleriydi ancak bu tür, Kore Yarımadasında en son 20.yüzyılın ilk yarısında
görülmüş ve günümüzde bu bölgede tamamen yok olmuştur.
Binlerce yıl Yarımada’da yaşayan kaplanlar
bazı dönemlerde insanlar için tehdit oluşturmuştur. Kore geleneksel evlerini
(Hanok) çevreleyen taş duvarların oldukça yüksek olmasının bu sebepten kaynaklandığı
düşünülmektedir. Joseon Hanedanlığı’nın (1392-1910) özellikle son dönemlerinde
kaplanlar tarafından öldürülen insan sayısı oldukça artmış; sadece 1724-1734 yılları
arasında 140’a ulaşmıştır. Joseon Devleti, dengeyi sağlamak için kaplan avcılığını
özendirmiş ve kaplan avlamayı başaranların sosyal statülerini yükseltme sözü
vermiştir.
Güney Jeolla Bölgesi, Jindo Adası'nda bir kaplan avı,
1903.
Kore Yarımadası'nda, Kore Kaplanı’nın yok
olması ise Japon Sömürgesi (1910-1945) döneminde planlı bir şekilde gerçekleştirilmiştir.
Japonya’da kaplan olmaması ve kaplan kürkünün o dönemde bir Japon yetkilinin
Kore’den Japonya’ya götürebileceği en değerli şey olduğu inancı; türün,
topraklardan silinmesinde en önemli etkendir. Japonlar, bu dönemde birçok
bölgeden avcıları bu iş için kullanmak üzere toplamış ve kaplanlar avlanmıştır.
Avlanan Kore kaplanlarının oldukça büyük, 400 kg ağırlığında ve 3 metre
boyutlarında, oldukları kaydedilmiştir. Japon İstilası döneminden önce en büyük
kaplanlar ormanların tanrıları olarak görülüyordu ve öldürülmeleri söz konusu
bile değildi ancak Japonların yarımadayı işgaliyle en büyük kaplanlar bile
dinamit, zehir ve silahlarla acımasızca öldürüldü. Öldürülen kaplanlar
Japonya’nın büyüklüğünün simgesi olarak görülüyordu. 1915-1945 yılları arasında
97 Kore Kaplanı avlandı ve Kore Yarımadası'nda kaplan, en son 1921 yılında Daeduk
Dağı’nda görüldü.
Japonlar tarafından Daeduk Dağı’nda 1921 yılında öldürülen ve resmi olarak kayda geçmiş son Kore Kaplanı.
Kore Kültüründe Kaplanın Yeri
Kore’nin kurucusu Kral Dangun ve yaratılış efsanesindeki Kaplan ve Ayı
Kaplanın
Kore kültüründe önemi oldukça büyüktür. Kore’nin kuruluş efsanesi olan Dangun
Efsane’sinden başlayarak, kaplan figürü Kore kültürünün yapı taşlarından birine
dönüşmüş ve hikâye ve masalların vazgeçilmez bir karakteri haline gelmiştir.
Uzun yıllar
boyunca Kore resim sanatında da resmedilen kaplan figürü Koreliler için dağların ruhu ve Tanrısı'nın habercisi olarak görülen, ormanların
koruyucusu olduklarına inanılan kutsal hayvanlardı. Kötü ruhlarla
savaştığına inanılan kaplanın iyi şans getirdiğine ve birçok zorluğun
üstesinden gelip dünyanın işleyişini daha derinden kavradıklarında ise beyaz
kaplana dönüştüğüne olan inanç yaygın olarak benimsenmişti.
Solda; Kore’de düzelenecek 2018 Pyeongchang Kış Olimpiyatları’nın
maskotları Kaplan ve Ayı. Suhorang isimli beyaz kaplanın maskot olarak seçilmesi
yine Kore kültüründe kaplanın öneminin bir göstergesi. Kore’nin koruyucu
hayvanı olarak görülen beyaz kaplanın ismi Suhorang ise “Koruyucu Kaplan” anlamına
geliyor. Sağda; 1988 Seul Olimpiyatları için maskot olarak Kore, kültürünün ve
insanlarının bir simgesi olan kaplan Hodori’yi
kullanmıştı. Kore Futbol Federasyonu’nun da sembolu beyaz kaplandır.
Kaplanlar oldukça yırtıcı ve
tehlikeli hayvanlar olsa da Kore halk hikayelerinde ve resimlerinde
olduklarından daha sevimli ve dostça işlenmiştir. Halk hikayeleri genellikle
“Kaplanlar tütün içerken” diye başlar ve bu “çok çok uzun zaman önce” anlamına
gelir.
 |
| Şans getirdiğine inanılan “Kkachi Horangi”(까치 호랑이) |
Zaman zaman
insanlara büyük zararlar vermiş olsalar da “koruyucu ve dağların ruhunun habercisi,
ormanların tanrısı” olarak görülen kaplanın resimleri; koruyucu özellikleri olduğuna
ve insanlara şans getirdiğine inanıldığı, cesaretin ve mutlak gücün simgesi
olarak görüldüğü için binlerce yıl boyunca, şans ve sağlık getirsin diye, evlere
ve Budist tapınaklarına asılırdı.
 |
| Çam Ağacının Altında Bir Kaplan, Kim Hongdo, 18.yy. |
Zorlukların üstesinden gelip dünyayı daha iyi anlayan kaplanların beyaz kaplana dönüşüp kutsal bir anlam kazanarak insanlara zarar vermeyeceğine inanılırdı. Ülke yöneticileri insanlığa yakışmayan kötü işler yaptığında beyaz kaplanların onları cezalandıracağına ve beyaz bir kaplan ortaya çıktığında gücü elinde bulunduran insanların daha alçak gönüllü olacağına inanış oldukça yaygındı. Kraliyet mezarlarında da taştan yapılmış kaplan heykellerinin bulunması, kaplanların mezarları koruduğuna olan inançtan ileri gelmektedir. Joseon Hanedanlığı’nın ilk yıllarına ait resmi devlet yıllıklarında; kaplan başının, yağmur yağması için düzenlenen kutsal dua merasimlerinde sunulduğuna dair bilgiler mevcuttur.
Daeho: Kaplan, Bir Avcı Hikayesi
2015 yılında, Park HoonJung'un yazıp yönettiği Korece ismiyle Daeho filmi; Japon istilası döneminde Kore'de yaşayan bir Koreli kaplan avcısının, "dağın efendisi" olarak anılan devasa bir kaplanı avlama hikayesini konu alıyor. Dünyaca ünlü oyuncu Choi Minshik'in başrol oyuncusu olduğu bu film hem Kore'deki son kaplanların, Japon yöneticilerin zoruyla avlanmasını anlatırken hem de Japon istilası altında yaşayan Kore insanını oldukça gerçekçi bir şekilde resmediyor.
Kaynakça:
COVELL, Jon Carter, Korea’s Colorful Heritage, Seoul:
Si-sa-yog-o-sa, Inc., 1987.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder